Αφιέρωμα : A Clockwork Orange

A  CLOCKWORK  ORANGE

"It's funny how the colors of the real world only seem really real 

when you viddy them on the screen"

Το κουρδιστό πορτοκάλι είναι μια μεταφορά, με την ματιά του Στάνλεϋ Κιούμπρικ, του ομότιτλού μυθιστορήματος του Άντονι Μπούργκες του 1962.  

Λέγεται πως το βιβλίο βασίστηκε σε αληθινά γεγονότα του συγγραφέα, όταν όντας στο Λονδίνο 4 στρατιωτικοί επιτέθηκαν στην γυναίκα του, με αποτέλεσμα να χάσει το παιδί που εγκυμονούσε και προκαλώντας της χρόνια γυναικολογικά προβλήματα.  

Ο λόγος που ασχολήθηκε ο Κιούμπρικ με την ταινία ήταν γιατί απέτυχαν τα γυρίσματα του ‘’Βατερλό’’ που ήθελε να σκηνοθετήσει και βρήκε τον απαιτούμενο χρόνο.  

Η ταινία αναφέρεται σε έναν κεντρικό χαρακτήρα τον Άλεξ, με την ιδιαίτερη προσωπικότητα του, την μικρή βίαιη συμμορία που είναι αρχηγός, την σύλληψή του και την πνευματική του αποκατάσταση μέσω μιας ψυχεδελικής μεθόδου.  

Το κεντρικό νόημα της ταινίας είναι ηθικό με τον ορισμό της καλοσύνης και εάν είναι εύλογο να χρησιμοποιείται η θεωρία της αποστροφής για την αντιμετώπιση της ανήθικης συμπεριφοράς.  

Θεωρείτε αρκετά πιστό στο μυθιστόρημα και σε σενάριο και σε απόδοση νοήματος και ο ίδιος ο συγγραφέας δήλωσε πως η ταινία επισκίασε το βιβλίο με την επιτυχία της. 

Από τις 11 ταινίες που έχει σκηνοθετήσει βασισμένες σε βιβλίο είναι η λιγότερο τροποποιημένη.

Αρχικά ο Μπούργκες πούλησε τα δικαιώματα στον Μικ Τζάγγερ, ο οποίος θέλησε να γυρίσει την ταινία με όλους τους Ρόλινγκ Στόουνς, μα τελικά μεταπούλησε αυτά τα δικαιώματα πολύ πιο ακριβά.  

Αρκετοί σκηνοθέτες ήταν υποψήφιοι να αναλάβουν την θέση, όπως ο Κεν Ράσελ και ο Τίντο Μπρας.  Για τον πρωταγωνιστικό ρόλο επικρατέστεροι ήταν ο Όλιβερ Ριντ, αλλά απορρίφθηκε, ο Τιμ Κούρεη και ο Τζέρεμυ Άιρονς οι οποίοι αρνήθηκαν τον ρόλο, αλλά μικρή σημασία είχε αυτό διότι μόλις ανέλαβε ο Κιούμπρικ ήταν κατηγορηματικός στο ότι ήθελε τον ΜακΝτάουελ που αν και παίζει ένα 17χρονο, ήταν 27 ετών στην ταινία.  

Η ηθοποιός που μετέχει στην σκηνή του βιασμού αναγκάστηκε να παραιτηθεί λόγω της δυσκολίας του γυρίσματος της σκηνής και τον ρόλο της τελικά πήρε Άντριαν Κόρι η οποία είχε παράπονα πως χρειάστηκαν πάρα πολλές λήψεις για μια σκηνή τέτοιου είδους ενώ θα έπρεπε να είναι πιο γρήγορη.  

Ο γιατρός που κάθεται πάνω από τον Άλεξ στην σκηνή που βλέπει τις βίαιες ταινίες είναι αληθινός γιατρός, ο οποίος έπρεπε να διασφαλίζει πως τα μάτια του δεν θα στεγνώσουν και τραυματιστούν.  

Ο ηθοποιός Μπιλ Ράσελ είχε συμμετοχή στην ταινία αλλά κατά τα γυρίσματα αρρώστησε σοβαρά, δεν μπορούσε να συνεχίσει και κάποιους μήνες μετά πέθανε και ο χαρακτήρας του αναγκαστικά αφαιρέθηκε.  

Λέγεται πως ο χαρακτήρας του Άλεξ ήταν πηγή έμπνευσης για τον Χιθ Λέτζερ όταν έπαιξε τον Τζόκερ.

Για ταινία του Κιούμπρικ τα γυρίσματα κράτησαν ελάχιστα, μόλις 7 μήνες.  Το μεγαλύτερο μέρος της ταινίας γυρίστηκε στην μητροπολιτική περιοχή του Λονδίνου και κάποια γυρίσματα έγιναν σε περιοχή όπου ήταν υπο-κατασκευή κτίρια.  

Σχεδόν εξολοκλήρου η ταινία γυρίστηκε σε αληθινές τοποθεσίες παρά στο στούντιο και χαρακτηριστικό είναι πως χρησιμοποιήθηκε φωτισμός που χρησιμοποιούν οι φοιτητές, σε αντίθεση με τις τεράστιες συσκευές που υπήρχαν στην ‘’Οδύσσεια 2001’’.  

Το Korova Milk Bar ήταν το μόνο σκηνικό που στήθηκε για την ταινία.  

Στην διάρκεια των γυρισμάτων ο ΜακΝτάουελ είχε και κάποια ατυχήματα, όπως κάποια σπασμένα πλευρά και ειδικά στην σκηνή με το άνοιγμα των ματιών που χρησιμοποιούσαν αναισθησία, καταλάθος γδάρθηκε και τυφλώθηκε για λίγο.  

4 μέρες χρειάστηκε για να βρουν το τραγούδι (Singing in the rain) για την σκηνή με τον Άλεξ να επιτίθεται στον συγγραφέα και την γυναίκα του και επιλέχτηκε γιατί ήταν το μόνο τραγούδι που θυμόταν ο πρωταγωνιστής.  

Ο Κιούμπρικ ήθελε να χρησιμοποιήσει ένα τραγούδι των Pink Floyd στο soundtrack, οι οποίοι δεν δέχτηκαν.  

Το αμάξι που χρησιμοποιούσε η παρέα λεγόταν Adams Probe 16 και ήταν ένα από τα τρία που φτιάχτηκαν ποτέ.

Είναι μια εκ των δύο ταινιών η οποία αν και προβλήθηκε ως ακατάλληλη, προτάθηκε για όσκαρ καλύτερης ταινίας.  

Φυσικά η Αγγλία είχε πρόβλημα με την ταινία και ο Κιούμπρικ αναγκάστηκε να την αποσύρει διότι δεχόταν απειλητικά τηλεφωνήματα. 

Σε αυτό βέβαια βοήθησαν και ο βιασμός μιας κοπέλας από άντρες που τραγουδούσαν το Singing In The Rain και ο άγριος ξυλοδαρμός ενός 16χρονού από έναν άλλο που φορούσε ακριβώς την στολή του Άλεξ στην ταινία.  

Όποιος στην Αγγλία ήθελε να την δει το ’80 και το ’90 έπρεπε να την παραγγείλει σε βίντεο από άλλη χώρα.  

Στο βιβλίο γίνεται μεγάλη χρήση ανάμεσα στην παρέα μιας διαλέκτου όπου είναι μίξη αγγλικών, ρώσικων και αργκό, με τον Κιούμπρικ να μην θέλει να την χρησιμοποιήσει αρκετά γιατί δεν θα ήταν προσιτή.  

Η αρχική κόπια της ταινίας διαρκούσε 4 ώρες, προσελήφθησαν ειδικοί βοηθοί συντάκτες για να το μαζέψουν και το αχρησιμοποίητο υλικό καταστράφηκε εκείνη τη στιγμή με εντολή του Κιούμπρικ.  

Σε αυτήν την ταινία χρησιμοποιήθηκε πρώτη φορά και ήχος Dolby.

Ο ίδιος ο σκηνοθέτης ανέλαβε και χειρίστηκε την διαφημιστική καμπάνια, αφίσες, τρέιλερ, διαφημίσεις κλπ.  

Κατάφερε να κερδίσει 6 διαφορετικά βραβεία, αλλά κανένα όσκαρ.  

Με ένα μπάτζετ των 2,000,000$ κατάφερε να κερδίσει μόνο στην αμερική πάνω από 26,500,000$ και σε ενοικιάσεις πάνω από 17,000,000$.  

Με βάση το (IMDB) βρίσκεται στην 58η θέση των καλύτερων ταινιών όλων των εποχών, στην 42η θέση καλύτερης δραματικής ταινίας, στην 16η θέση καλύτερης εγκληματικής ταινίας, στην 9η θέση καλύτερης ταινίας φαντασίας, στην 8η θέση καλύτερης ταινίας της δεκαετίας 1970-’79 και στην 1η θέση καλύτερης ταινίας για το έτος 1971.

ΤΑΙΝΙΑ :  A CLOCKWORK ORANGE

ΕΙΔΟΣ :  ΕΓΚΛΗΜΑΤΙΚΗ/ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ

ΕΤΟΣ :  1971

ΧΩΡΑ :  ΑΓΓΛΙΑ/ΑΜΕΡΙΚΗ

ΓΛΩΣΣΑ :  ΑΓΓΛΙΚΑ

ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ :  STANLEY KUBRICK

ΣΕΝΑΡΙΟ : STANLEY KUBRICK

ΠΡΩΤΑΓΩΝΙΣΤΕΣ :  MALCOLM McDOWELL, PATRICK MAGEE, MICHAEL BATES

ΔΙΑΡΚΕΙΑ :   130’ ΛΕΠΤΑ

ΠΛΟΚΗ :  Στο εγγύς μέλλον, ο Άλεξ επιδίδεται μαζί με τη συμμορία του σε πράξεις βίας χωρίς κανέναν ηθικό φραγμό. 

Συλλαμβάνεται και υποβάλλεται σε μια ειδική «θεραπεία» πλύσης εγκεφάλου, ώστε να νιώθει αποστροφή σε οποιαδήποτε απόπειρα βίας.

ΚΡΙΤΙΚΗ:  Μια ταινία σταθμός στην 7η τέχνη, όσο και εάν το περιεχόμενό της έχει διχάσει κριτικούς και κοινό. 

Σε μια εποχή όπου εύκολα υπήρχε η παρεξήγηση του ακραίου με την καλή ή κακή έννοια, ο Κιούμπρικ πάτησε πόδι και θαρραλέος όπως πάντα προσέφερε ένα εξαιρετικό αποτέλεσμα. 

Μας μετέφερε σε έναν φουτουριστικό κόσμο γεμάτο οργή, αντίδραση και ανηθικότητα, σε μια σαρωτική διαδρομή γεμάτη ήχους, εικόνες και συναισθήματα όλων των ειδών. 

Χαρακτηριστικό της ταινίας η ΒΙΑ. Έχοντας μια ειρωνική τάση, προσδίδει μια ομοιότητα με την σύγχρονη εποχή (κάπως τραβηγμένη βέβαια). 

Σε μια οργισμένη ατμόσφαιρα παρουσιάζει την βία ως ένα κομμάτι της ανθρώπινης φύσης. Η όλη βίαιη συμπεριφορά του πρωταγωνιστή επέρχεται όντας ο ίδιος θύμα της εποχής του. 

Αν και συνήθως η βία χρησιμοποιείται ως επίδειξη ισχύος, αυτό που προκαλεί στην ταινία είναι ότι εδώ υφίσταται ως μέσο διασκέδασης για την αντιμετώπιση της ανίας. 

Θύτες και θύματα αντιστρέφονται σαν ρόλοι, με το νόημα του ‘’ότι σπείρεις θα θερίσεις’’ σαν βάση. Από την άλλη έχουμε και τον τρόπο αναπροσαρμογής στην κοινωνία του ανήθικου στοιχείου με ένα στυλ το οποίο σχεδόν σατιρίζει το σωφρονιστικό σύστημα. 

Εδώ κολλάει και το βία στη βία, με ένα ερώτημα εύλογα να γεννάτε... 

Αξίζει να θυσιάζεται η ελευθερία σκέψης και βούλησης μέσω ψυχολογικών βασανισμών ως μέσο εξάλειψης της βίας; 

Παραδέχομαι πως η ταινία είναι ακραία, αλλά θεωρώ πως αυτό είναι απολύτως απαραίτητο για να μεταφέρει ορθά και ρεαλιστικά το μήνυμα της. 

Η διεστραμμένη προσωπικότητα του πρωταγωνιστή αποδίδεται άψογα ερμηνευτικά από τον ΜακΝτάουελ και το όλο ανατρεπτικό ύφος της βασίζεται σε μια αριστουργηματική σκηνοθεσία, φωτογραφία και μουσική επένδυση. 

Είναι μοναδική, είναι διαχρονική, είναι κλασσική.

ΒΑΘΜΟΛΟΓΙΑ :      9/10

Panos "The Mechanic"