Full Metal Jacket
"I don't want no teenage queen.
I just want my M-14.
If I die in the combat zone.
Box me up and ship me home.
Pin my medals upon my chest.
Tell my mom I've done my best."
Το Full Metal Jacket είναι μια πολεμική ταινία του 1987 σε σκηνοθεσία, παραγωγή και εν μέρη σενάριο του κορυφαίου Stanley Kubrick. Είναι βασισμένη στην νουβέλα του 1979 ‘’The Short Timers’’ του Gustav Hasford, ο οποίος βοήθησε και στο σενάριο (το οποίο ξεκίνησε να το γράφει ενώ υπηρετούσε στο Βιετνάμ και αρκετοί ήρωες βασίζονται σε στρατιώτες που υπηρέτησαν μαζί).
Η ταινία πραγματεύεται την εκπαίδευση και την εμπειρία 2 πεζοναυτών μιας διμοιρίας, στην διάρκεια του πολέμου του Βιετνάμ. Ο τίτλος της ταινίας αναφέρεται στην ομώνυμη σφαίρα που χρησιμοποιούν οι τυφεκιοφόροι πεζικάριoι, η οποία έχει μια επίστρωση χαλκού, που καλύπτει το προβάδισμα του πυρήνα του βλήματος.
Ο Kubrick επικοινώνησε με τον Michael Herr, την άνοιξη του 1980 για να συζητήσουν για την συνεργασία τους σε ένα φιλμ για το ολοκαύτωμα και τελικά κατέληξαν σε μια ταινία για το Βιετνάμ. Ο Kubrick το 1982 είχε διαβάσει 2 φορές το βιβλίο του Hasford, το οποίο θεωρούσε αριστούργημα και συμφώνησαν πως θα ήταν η βάση τους.
Το 1983 άρχισε να κάνει έρευνα για την ταινία, με υλικό, φωτογραφίες και ντοκιμαντέρ της εποχής και του πολέμου. Ακόμα έπεισε να μοιραστεί ο Herr μαζί του τις εμπειρίες του από τον πόλεμο που τον έζησε ως δημοσιογράφος. Δεν θέλησαν να κάνουν ένα αντιπολεμικό φιλμ, αλλά να δείξουν τι ακριβώς είναι ο πόλεμος.
Για το casting υπήρχαν 3,000 ηθοποιοί που θέλησαν ακρόαση και έστειλαν σε βιντεοκασέτα μια ερμηνεία τους που να έχει σχέση με τον πόλεμο. Ο σκηνοθέτης είδε προσωπικά 800 από αυτές. Στην αρχή ο R. Lee Ermey προσελήφθη λόγω του παρελθόντος του ως λοχίας εκπαιδευτής, ώστε να βοηθήσει την παραγωγή στο να βρουν τους κατάλληλους ηθοποιούς. Ο ίδιος θέλησε να πάρει τον ρόλο του Gny. Sgt. Hartman, στην αρχή ο Kubrick τον απέρριψε γιατί δεν του φαινόταν αρκετά ‘’μπάσταρδος’’, ο Ermey πείσμωσε και έκανε μια οντισιόν που τους άφησε όλους άφωνους. 50% των διαλόγων του, με τις βρισιές ειδικά, ήταν καθαρά αυτοσχεδιασμός δικός του.
Για τον ρόλο του Pvt. J.T. 'Joker' Davis είχε προταθεί ο Anthony Michael Hall, προετοιμαζόταν για περίπου 8 μήνες, αλλά δεν έφτασαν σε συμφωνία στην αμοιβή και στο πρόγραμμα με τον Kubrick, ο οποίος είχε στο μυαλό του και τον Bruce Willis, ο οποίος δεν είχε χρόνο γιατί συμμετείχε στο ‘’Αυτός, αυτή και τα μυστήρια’’. Τελικά επιλέχτηκε ο Matthew Modine, ο οποίος κέρδισε τον ρόλο από τον Val Kilmer. Για τον ρόλο του Hartman ήταν επικρατέστεροι και οι Bill McKinney και Tim Colceri.
Η ταινία γυρίστηκε στην Αγγλία στις πόλεις του Essex, Cambridgeshire, London, Dorsett, Lincolnshire και κάποια και στην South Carolina της Αμερικής. Η ερειπωμένη πόλη Hugh ήταν πραγματικά εργοτάξιο αερίων, λίγα χλμ μακριά από το Λονδίνο. Βόλεψε αρκετά το ότι υπήρχε εξ αρχής σχέδιο κατεδάφισης και τα κτήρια στα αλήθεια ανατινάζονταν.
Αρχικά ο σκηνοθέτης είχε ετοιμάσει μια πλαστική ζούγκλα ρεπλίκα, η οποία τελικά δεν του άρεσε και την ξεφορτώθηκε. Αρκετά από τα όπλα τα προμηθεύτηκε από εξουσιοδοτημένο έμπορο όπλων. Το μέρος που γινόντουσαν τα γυρίσματα ήταν αρκετά επικίνδυνο μιας και ήταν τοξική περιοχή και περιβαλλοντολογικός εφιάλτης για το συνεργείο. Για την τελική μάχη στο Hugh 200 πεύκα εισήχθησαν από την Ισπανία και μερικές χιλιάδες τροπικά πλαστικά φυτά από το Hong Kong.
Ο Ermey σε σημεία ήταν τόσο πειστικός που μια συγκεκριμένη φορά φώναξε ψαρωτικά στον Kubrick να σηκώνεται όρθιος όταν του μιλάει και ο σκηνοθέτης πετάχτηκε αμέσως επάνω. Για να είναι πιο πειστικές και αληθοφανείς οι αντιδράσεις μεταξύ των ηθοποιών, κανένας τους δεν είχε συναντήσει τον Ermey πριν τα γυρίσματα και ο Kubrick δεν άφηνε να έχουν σχέση και εκτός γυρισμάτων.
Ο ρόλος του Hartman δεν αποχωρίζεται σε ολόκληρη την ταινία το καπέλο του και παρατηρείται πως σχεδόν δεν βλεφαρίζει σε καμία σκηνή. Ένα αυτοκινητιστικό ατύχημα του Ermey καθυστέρησε τα γυρίσματα για περίπου 4,5 μήνες μιας και είχε σπάσει όλα τα αριστερά πλευρά του.
Μια αρκετά έντονη σκηνή τελικά κόπηκε από την ταινία και ήταν αυτή που φαίνονται στρατιώτες να παίζουν ποδόσφαιρο, με ανθρώπινο κεφάλι αντί για μπάλα. Άλλη μια κόπηκε διότι έδειχνε τον χαρακτήρα του “Joker” να κάνει σεξ με μια πόρνη, και αυτό γιατί θεωρήθηκε πως θα χαλάσει την όλη μουντή ατμόσφαιρα.
Να αναφέρω πως κόπηκε και ένας ολόκληρος ρόλος, αυτός του δικού μας Τόνι Σπυριδάκη, ως Captain January. Ο Vincent D'Onofrio έπαθε χρόνιο πρόβλημα στα γόνατα εξαιτίας των κιλών που έβαλε και τις έντονης φυσικής άσκησης για τα γυρίσματα στην ταινία. Για τον ρόλο του πήρε πάνω από 30 κιλά, ξεπερνώντας το ρεκόρ του Robert De Niro (κάπου 25) στο Raging Bull. Τα πήρε σε 7 μήνες και χρειάστηκε 9 για να τα χάσει.
Κάτι σπάνιο για ταινία του Κιούμπρικ ήταν πως οι σκηνές του Ermey χρειάστηκαν μόνο κάνα δυο γυρίσματα τη φορά και πως τον άφηνε να αυτοσχεδιάζει. Κάτι που δεν έγινε και στην σκηνή με την σφαλιάρα στον D’Onofrio, η οποία ήταν άκρως αληθινή και γυρίστηκε πολλές φορές για να τελειοποιηθεί. Χαριεντίζοντας σε μια συνέντευξη αναφέρθηκε χαρακτηριστικά πως χρονοβόρισε αρκετά η παραγωγή αφού ο πρωταγωνιστής Modine παντρεύτηκε, η γυναίκα του έμεινε έγκυος, γέννησε και μόλις το παιδί του έγινε ενός έτους η ταινία ολοκληρώθηκε.
Χαρακτηριστικό της φιλοζωίας του σκηνοθέτη είναι πως σε μια σκηνή, από ατύχημα σκοτώθηκε μια οικογένεια από κουνέλια και από την στεναχώρια του σταμάτησε το γύρισμα για ολόκληρη την ημέρα. Στην σκηνή όπου η διμοιρία γευματίζει το φαγητό είναι ακριβώς αυτό που έτρωγαν οι στρατιώτες και στον πόλεμο του Βιετνάμ.
Ο Kubrick είχε την άποψη πως μια μεγάλη σκηνή μάχης απεικονίζει μια σύγκρουση που δεν παρουσιάζεται στα βιβλία ιστορίας, αν και όσοι συμμετείχαν σε αυτή την θυμούνται καλά. Όταν αποφάσισε να γυρίσει μια ταινία για το Vietnam, λίγο αφότου οι αγχώδεις και φανταστικές εκδοχές των Copolla με το Apocalypse Now και Stone με το Platoon είχαν καθιερώσει ένα κινηματογραφικό λεξιλόγιο για αυτόν τον πόλεμο γεμάτο ναρκωτικά και napalm, ο Kubrick βασίστηκε σε αυτήν την άποψη.
Δεν κατάφερε να αποκομίσει κάποιο Oscar, αλλά μόνο 8 διαφορετικά ανεξάρτητα βραβεία (αδικία θεωρώ). Με ένα budget των 17,000,000$ κατάφερε μόνο στην Αμερική να κερδίσει 46,500,000$. Με βάση το IMDB η ταινία βρίσκεται στην 83η θέση καλύτερης ταινίας όλων των εποχών, στην 16η θέση καλύτερης πολεμικής, στην 16η θέση καλύτερης ιστορικής, στην 12η της δεκαετίας 1980-89 και στην 1η θέση της χρονιάς 1987.
Ταινία : Full Metal JacketΕίδος : Δραματική / Πολεμική
Έτος : 1987
Χώρα : Αγγλία / Αμερική
Γλώσσα : Αγγλικά / Βιετναμέζικα
Σκηνοθεσία : Stanley Kubrick
Σενάριο : Gustav Hasford, Stanley Kubrick, Michael Herr, Gustav Hasford
Πρωταγωνιστές : Matthew Modine, R. Lee Ermey, Vincent D'Onofrio
Διάρκεια : 115’ Λεπτά
Trailer : https://www.youtube.com/watch?v=x9f6JaaX7Wg
Πλοκή : Η πορεία μιας ομάδας πεζοναυτών προς την πλήρη ηθική και ψυχική πώρωση, από τη σκληρή εκπαίδευση που υφίστανται στο κέντρο μέχρι την αποστολή θανάτου την οποία αναλαμβάνουν στον πόλεμο του Vietnam.
Κριτική : Ο Kubrick, όπως σε κάθε ταινία του, επιλέγει να δώσει το 100% στην θεματολογία με την οποία επιλέγει να ασχοληθεί και ποτέ δεν συμβιβάζεται με τυποποιημένα ημίμετρα. Άλλο ένα παράδειγμα αυτής της «λόξας» του είναι και η παρούσα ταινία.
Το Metal Jacket παρουσιάζει έναν κόσμο που ταυτόχρονα είναι προκλητικός, πρόστυχος, λοιδορικός, σκληρός, κωμικός, τρομακτικός, ειρωνικός, θανατηφόρος, ηρωικός, καθώς παρουσιάζει όψεις του πολέμου που σπάνια εμφανίζονται στη μεγάλη οθόνη. Χωρίς να είναι ιδιαίτερα βαρύ ή κουλτουριάρικο, σε παρασύρει σε μια δίνη από εικόνες, πάθη, βία, ψυχολογικές αλληλεπιδράσεις και μια εφιαλτική ωμότητα, διατηρώντας όμως και την ανάλαφρη πινελιά για το ισοζύγισμα της πέψης του θεατή.
Το πρώτο μέρος διαδραματίζεται εξολοκλήρου στο κέντρο εκπαίδευσης. Ύστερα από κάποιες μονταρισμένες σκηνές όπου παρουσιάζεται η αφέλεια των νεοσύλλεκτων, η ταινία επικεντρώνεται στον εκπληκτικό R. Lee Ermey που υποδύεται τον Λοχία Hartman. Με χαρισματικό αλλά ανήθικο τρόπο θα προσπαθήσει να σπάσει το ηθικό τους και στην συνέχεια να τους μετατρέψει σε φονικές μηχανές. Φρικτή ειρωνεία αυτού του μέρους της ταινίας, αποτελεί η μεταμόρφωση ενός αγαθού νέου, σε ένα χονδροειδές αρπαχτικό, με πρωτόγονο βλέμμα που θυμίζει αυτούς στο A Clockwork Orange και τον Nickolson στo The Shining. Το κλείσιμο του πρώτου μέρους με τον γκροτέσκο πεζοναύτη να σκοτώνει το βασανιστή-δημιουργό του και να αυτοκτονεί, είναι πλέον κλασσικό.
Ύστερα από αυτό, οι σεκάνς που ακολουθούν στο Vietnam είναι πιο ανάλαφρες, με τον πρωταγωνιστή να χαλαρώνει λίγο, για να έρθει αντιμέτωπος αργότερα με ακόμα πιο τρελούς ανθρώπους. Η ταινία κορυφώνεται με την μάχη στα ερείπια της πόλης Hugh, με τον σκηνοθέτη σε γενικές γραμμές να μην επιλέγει να δώσει στην ταινία την μορφή μιας κοινής πολεμικής περιπέτειας, αλλά να ακολουθεί ως σκιά την ηθικοσυμβατική εξέλιξη των χαρακτήρων.
Δυνατές ερμηνείες, εξαιρετική φωτογραφία, απίστευτη ατμόσφαιρα, μοναδική ψυχοσυνθετική σκηνοθετική δουλειά, με μια δόση ειρωνείας και κριτικής στην Αμερικανική προσέγγιση/αντιμετώπιση περί πολέμου και μια μουσική υπόκρουση που σε συναρπάζει δίνοντας πολυδιάστατη χροιά σε μια πλέον κλασσική ταινία.
Βαθμολογία : 8/10
Panos “The Mechanic”
#cinethismos
